15 - 10
2013
Alina Borkowska-Rychlewska (1975) – dr hab. nauk humanistycznych, profesor nadzwyczajny w Zakładzie Literatury Romantyzmu Instytutu Filologii Polskiej Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu. Autorka książek „Poema muzykalne”. Studia o operze w Polsce w okresie romantyzmu (Kraków 2006), Szekspir w operze XIX wieku. Romantyczne konteksty, inspiracje i nawiązania (Poznań 2013), współautorka monografii Opery Verdiego w polskich XIX-wiecznych przekładach (Poznań 2016) i Oblicza wieku dziewiętnastego. Studia z historii literatury, teatru i opery (Poznań 2017), współredaktorka tomów „Natchnienia poety i muzyka żenić się z sobą powinny…” Studia i szkice o libretcie (Poznań 2013), Libretto i przekład (Poznań 2015), Miraże identyfikacji. Libretto w operze XX i XXI wieku (Poznań 2015).
Prace poświęcone literaturze, teatrowi operowemu i krytyce muzycznej XIX stulecia publikowała m.in. w „Pamiętniku Literackim”, „Pamiętniku Teatralnym”, „Ruchu Literackim”, „Poznańskich Studiach Polonistycznych” oraz wydawnictwach zbiorowych. Laureatka II nagrody za najlepszą rozprawę doktorską w Konkursie im. Konrada i Marty Górskich organizowanym przez Towarzystwo Naukowe w Toruniu (edycja za lata 2000-2004), Nagrody Prezesa Rady Ministrów (2005), Nagrody Rektora UAM za osiągnięcia naukowe (trzykrotnie: 2007, 2014, 2018) oraz nagrody Poznańskiego Przeglądu Nowości Wydawniczych za monografię Szekspir w operze XIX wieku („Książka Lata 2013”). W kręgu jej zainteresowań znajdują się przede wszystkim dramat i teatr XIX wieku, związki opery z literaturą, filozofią i estetyką romantyczną, problemy przekładu libretta operowego oraz dziewiętnastowieczna krytyka literacka i krytyka teatralno-muzyczna. Prowadzi zajęcia dydaktyczne dla studentów filologii polskiej, mediów interaktywnych i widowisk oraz muzykologii (w ramach międzywydziałowej specjalizacji operologicznej) z zakresu historii literatury romantyzmu, literatury powszechnej, historii opery i teatru XIX wieku oraz analizy dzieła dramatyczno-muzycznego.
Kontakt: ala.br@amu.edu.pl
Spis najważniejszych publikacji:
Książki:
1. Poema muzykalne. Studia o operze w Polsce w okresie romantyzmu, Universitas, Kraków 2006.
2. Szekspir w operze XIX wieku. Romantyczne konteksty, inspiracje i nawiązania, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2013.
3. Opery Verdiego w polskich XIX-wiecznych przekładach, Wydawnictwo PTPN, Poznań 2016 (z Elżbietą Nowicką).
4. Oblicza wieku dziewiętnastego. Studia z historii literatury, teatru i opery, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2017 (z Elżbietą Nowicką).
5. Shakespeare in 19-th Century Opera. Romantic Contexts, Inspirations and References, Peter Lang, Berlin 201.
Redakcje monografii zbiorowych:
1. „Natchnienia poety i muzyka żenić się z sobą powinny…” Studia i szkice o libretcie, red. A. Borkowska-Rychlewska i E. Nowicka, Wydawnictwo PTPN, Poznań 2013.
2. Libretto i przekład, red. A. Borkowska-Rychlewska i E. Nowicka, Wydawnictwo PTPN, Poznań 2015.
3. Miraże identyfikacji. Libretto w operze XX i XXI wieku, red. A. Borkowska-Rychlewska i E. Nowicka, Wydawnictwo PTPN, Poznań 2015.
4. Kantata – oratorium – pasja. Odmiany form literacko-muzycznych w kulturze XVIII i XIX wieku, red. A. Borkowska-Rychlewska, E. Nowicka, Wydawnictwo PTPN, Poznań 2019.
5. Oddźwięki – odbicia – odcienie. Wiek XIX wobec sztuk, red. A. Borkowska-Rychlewska, R. Okulicz-Kozaryn, A. Krawczyk, K. Karpińska, Wydawnictwo PTPN, Poznań 2020.
6. Romantyk jako czytelnik. II Sympozjum im. Zofii Trojanowiczowej, red. A. Borkowska-Rychlewska, W. Hamerski, K. Trybuś, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2020.
7. Kantata i oratorium w historii kultury polskiej, red. A. Borkowska-Rychlewska, E. Nowicka, Wydawnictwo PTPN, Poznań 2020.
Publikacje w czasopismach i wydawnictwach zbiorowych:
1. Maska w teatrze operowym (na przykładzie XIX-wiecznych tłumaczeń librett „Rigoletta” i „Balu maskowego” Giuseppe Verdiego), [w zbiorze:] Opera polska w XVII i XIX wieku, red. M. Jabłoński, J. Stęszewski, J. Tatarska, Poznań 2000.
2. U progu zmian – recepcja „Don Giovanniego” Mozarta w Polsce przed 1830, „Ruch Literacki” 2000, nr 4.
3. Przepych i przestroga. Wokół warszawskiej premiery „Roberta Diabła” Meyerbeera w 1837, „Pamiętnik Teatralny” 2003, nr 3-4.
4. Literackie metamorfozy „Roberta Diabła” (o polskich wersjach libretta opery G. Meyerbeera i dramatu E. Raupacha), „Pamiętnik Literacki” 2004, z.1.
5. „Traviata” w przekładzie Jana Chęcińskiego – czyli o operze „udomowionej”, [w zbiorze:] Dramat obcy w Polsce w XIX i XX wieku, red. W. Kaczmarek, J. Michalczuk, Lublin 2004.
6. Między przekładem a twórczością oryginalną (o librettach Jana Chęcińskiego do oper Stanisława Moniuszki), [w zbiorze:] Teatr muzyczny Stanisława Moniuszki, red. M. Jabłoński, Poznań 2005.
7. Krytyczne zmagania z operą. Recepcja „Roberta Diabła” Meyerbeera w międzypowstaniowej Warszawie, [w zbiorze:] Polska krytyka literacka w XIX wieku, red. M. Strzyżewski, Toruń 2005.
8. Muzyczne światy Adama Mickiewicza, [w zbiorze:] Mickiewicz daleki i bliski. Spotkania wielkopolskie w 150 rocznicę śmierci poety, red. Z. Przychodniak, M. Piotrowska, Poznań 2005.
9. „Ondyna” Hoffmanna – u źródeł romantycznej opery i dramatu, „Pamiętnik Literacki” 2007, z. 2.
10. „Ja z twej mrocznej twarzy wyczytałam blasku twej duszy ponadziemskie piękno…”. „Otello” G. Rossiniego i „Otello” G. Verdiego, [w zbiorze:] Piękno wieku dziewiętnastego, pod. red. E. Nowickiej i Z. Przychodniaka, Poznań 2008.
11. „W śpiewaku szukać będziemy dobrego aktora”. Kilka uwag o aktorstwie w warszawskim teatrze operowym XIX wieku, [w zbiorze:] Etos życia – etos sztuki. Wokół legendy o św. Genezjuszu-aktorze. Część II, pod red. M. Leyko i K. Wielechowskiej, Łódź 2010.
12. „Makbet” Verdiego wobec romantycznej recepcji dramatu Szekspira, „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka” 2010, t. 17 (37).
13. Żywioł i zatracenie – mit Don Juana w operze Mozarta, [w:] Bliżej opery. Twórcy – dzieła – konteksty, pod. red. J. Mianowskiego i R. D. Golianka, Toruń 2010.
14. „Balladyna” bez ariostycznego uśmiechu. O „Goplanie” Władysława Żeleńskiego, [w zbiorze:] Poeta „przez pryzma przepuszczony”. Juliusz Słowacki w 200. rocznicę urodzin, pod. red. E. Nowickiej i M. Piotrowskiej, Poznań 2011.
15. Romantyczne echa w „szekspirowskiej” operze: „Romeo i Julia” Charles’a Gounoda, „Pamiętnik Literacki” 2011, z. 1.
16. Przemiany w estetycznej refleksji nad operą w krytyce literackiej i teatralnej XIX wieku, [w:] Dyskursy krytycznoliterackie 1764-1918. Wokół „Słownika polskiej krytyki literackiej”, t. 2, pod red. M. Strzyżewskiego, Wydawnictwo Naukowe UMK, Toruń 2012.
17. Hamlet skazany na życie. O przeróbce „Hamleta” Dumasa-Meurice’a (1846) i operze Ambroise’a Thomasa (1868), [w:] Powinowactwa sztuk w kulturze oświecenia i romantyzmu, red. A. Seweryn i M. Kulesza-Gierat, Wydawnictwo KUL, Lublin 2012.
18. „Cały świat jest groteską”? „Falstaff” Giuseppe Verdiego jako ironiczne zwierciadło dziewiętnastowiecznych konwencji literackich i operowych, w: Horyzonty opery, pod. red. D. Ratajczakowej i K. Lisieckiej, Wydawnictwo PTPN, Poznań 2012.
19. Wobec narodowości i kosmopolityzmu. Recepcja „Otella” Rossiniego w dziewiętnastowiecznej Warszawie, w: Opera wobec historii, red. R. D. Golianek i P. Urbański, Wydawnictwo „Adam Marszałek”, Toruń 2012.
20. „Zgodny dysonans”. O muzyczności „Snu nocy letniej” Williama Szekspira w romantycznych kontekstach, w: Muzyczność w dramacie i teatrze, red. E. Rzewuska, J. Cymerman, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2013.
21. Jan Chęciński – Moniuszkowski librecista, w: Teatr operowy Stanisława Moniuszki, pod. red M. Dziadek i E. Nowickiej, Wydawnictwo PTPN, Poznań 2014.
22. „Un immagine sacro”. Ideał i doskonałość w operach Giuseppe Verdiego, w: Olimp. Ideał, doskonałość, absolut, red. M. Korytowska, I. Puchalska, Wydawnictwo UJ, Kraków 2014.
23. Cienie Norwida i Baudelaire’a. Verdi i Wagner w „Kronice paryskiej” Zofii Węgierskiej, w: Teatr muzyczny Verdiego i Wagnera. Konteksty literatury i kultury, red. R.D. Golianek, H. Winiszewska, Rhytmos, Poznań 2015.
24. „Myśl goni myśl, myśl goni myśl…” O przekładzie libretta, w: Libretto i przekład, red. A. Borkowska-Rychlewska, E. Nowicka, Wydawnictwo PTPN, Poznań 2015.
25. Teatr postdramatyczny – recykling form – intertekstualność. Libretto w operze XX i XXI wieku (uwagi wstępne), w: Miraże identyfikacji. Libretto w operze XX i XXI wieku, red. A. Borkowska-Rychlewska, E. Nowicka, Wydawnictwo PTPN, Poznań 2015.
26. „Myślą własną zostać wszechmocnym”. Mickiewicza i Krasińskiego dialog o potędze myśli, w: Studia o Mickiewiczu w 160. rocznicę śmierci Poety, red. K. Trybuś, J. Fiećko, Wydawnictwo „Poznańskie Studia Polonistyczne”, Poznań 2015.
27. Poza murami teatralnego gmachu – o operze „in abstracto” (na podstawie korespondencji Fryderyka Chopina i „Dzienników” Eugène’a Delacroix), w: Opera w kulturze, red. M. Sokalska, Wydawnictwo Avalon, Kraków 2016.
28. „Odległość uświęca piękno”. Eugeniusza Delacroix uwagi o pamięci, w: Mnemosyne. Pamięć jako źródło dzieła sztuki, red. M. Cieśla-Korytowska, J. Czernik, Wydawnictwo AVALON, Kraków 2016, s. 267-278.
29. Libretto [hasło] w: Słownik polskiej krytyki literackiej 1764-1918. Pojęcia – terminy – zjawiska – przekroje, tom 1: A-M, red. J. Bachórz, G. Borkowska, T. Kostkiewiczowa, M. Rudkowska, M. Strzyżewski, Wydawnictwo Naukowe UMK, Toruń 2016.
30. Opera [hasło], w: Słownik polskiej krytyki literackiej 1764-1918. Pojęcia – terminy – zjawiska – przekroje, tom 2: N-Z, red. J. Bachórz, G. Borkowska, T. Kostkiewiczowa, M. Rudkowska, M. Strzyżewski, Wydawnictwo Naukowe UMK, Toruń 2016.
31. Zbawienne okrucieństwo Hamleta. O dramacie Williama Szekspira i operze Ambroise’a Thomasa, w: Crudelitas. Okrucieństwo w literaturze i kulturze europejskiej, red. Ł. Berger, R. Kołsut, W. Szturc, E. Wesołowska, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2017.
32.Uwagi o muzyce w „Kronice włoskiej” Teofila Lenartowicza. Od źródeł tradycji europejskiej ku estetyce i filozofii wieku XIX, „Wiek XIX. Rocznik Towarzystwa Literackiego imienia Adama Mickiewicza” 2018, t. XI (LIII).
33. „Urzekać… pozostać zawsze muzyką”. O kreacji i trwaniu w korespondencji Wolfganga Amadeusa Mozarta, w: Mojry. Początek – trwanie – koniec, red. M. Cieśla-Korytowska, M. Siwiec, Wydawnictwo Avalon, Kraków 2018.
34. „Zamek na Czorsztynie” Karola Kurpińskiego – romantyczność in statu nascendi?, „Roczniki Humanistyczne” 2019, t. 67, nr 1.
35. Mickiewiczowskie ślady w librettach Jana Chęcińskiego do oper Stanisława Moniuszki, w: Mickiewiczowskie konteksty, red. M. Cieśla-Korytowska, Wydawnictwo Avalon, Kraków 2019.
36. „Niezaprzeczony talent tworzenia słów pod muzykę”. Kilka uwag o Janie Chęcińskim, w: Życie – twórczość – konteksty. Eseje o Stanisławie Moniuszce, red. M. Dziadek, Narodowe Centrum Kultury, Warszawa 2019.
37. Shakespeare of Polish Romantics, w: The Literature of Polish Romanticism in its European Contexts, ed. K. Trybuś, Peter Lang, Berlin 2020.
38. Libreciści i libretta, w: Moniuszko. Kompendium. Osoba i dzieło Stanisława Moniuszki we współczesnej perspektywie, pod. red. R. D. Golianka, Wydawnictwo PWM, Kraków 2020.
